Agorafobi Nedir? Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri
Konuşmalıyız Ekibi
Agora, Antik Yunan’da Pazar yeri anlamına gelmekteydi. Şu anki kullanımında ise agorafobi, kaygı semptomları ortaya çıktığında kişinin kaçmasının zor veya utandırıcı göründüğü ya da yardımın mümkün olamayacağı durumlardan ve yerlerden korkması anlamında kullanılmaktadır. Tiyatrolar ve kalabalık marketler gibi açık yerler ve aynı zamanda evden dışarı çıkmak, korkulan durum ve yerlere dahildir. Agorafobisi olan hastalar ya korktukları yer veya durumlardan tamamen kaçınırlar ya da bu durumlarla yoğun kaygı yaşayarak veya yanlarında birine ihtiyaç duyarak yüzleşirler.
Agorafobi Nedir?
Agorafobi, kişinin yardım bulamayacağı, kaçamayacağı, kapana kısılmış ya da çaresiz hissedebileceği durum ve ortamlardan korkması ve kaçınması ile karakterize bir kaygı (anksiyete) bozukluğudur.
Bu kişiler, yalnız kalmaları veya evden uzakta olmaları gerektiğinde aşırı bir kaygı ve dehşet yaşarlar. Bu duyguyu yaşadıkları durumlar, otobüse binmek (veya başka kalabalık ulaşım araçlarına binmek), alışveriş yapmak, tiyatro gibi bir etkinliğe katılmak şeklinde oldukça fazladır. Bazıları için açık bir alanda (Pazar, oyun alanı) yürümek, bir kalabalığın parçası olmak veya bir sırada beklemek kadar olağandır. Bu insanların düşüncelerine bakıldığında, kaçışın imkânsız olacağına veya yardımın gelmeyeceğine dair bir korku yaşadıklarını görürüz. Bu nedenle ya bu durumlardan kaçınır ya da bu durumlarla sadece güvendikleri bir arkadaşları onlara eşlik ettiğinde yüzleşebilirler. Bazıları ise bir film ya da oyun izlemeye gittiklerinde, eğer kaygıya kapılırlarsa “kaçabilmeleri” için mümkün olduğunca çıkışa yakın olan, koridor tarafındaki bir koltuğa oturmayı seçebilir. Hiçbiri işe yaramazsa da acı çekerek ve kaygı yaşayarak o duruma katlanırlar.
Agorafobisi olan insanların yaygın olarak kaçındığı durumlar:
- Yoğun trafikte araba kullanmak
- Köprülerin üstünden veya tünellerin içinden geçmek
- Süpermarkete gitmek
- Kalabalık bir alışveriş bölgesine girmek
- Toplu taşıma araçlarını kullanmak
- Dışarıda akşam yemeğine / partiye / gösteriye veya sinemaya gitmek
- Sırada beklemek, mesela bir kuaförde veya hastanede
- Evde yalnız olmak
Agorafobinin Nedeni Nedir?
Panik bozukluğu olan bazı insanların neden agorafobi geliştirdiği tam olarak bilinmemektedir. Buna iki mekanizma katkıda bulunabilir. Birincisi, belli bir durumda tekrar tekrar panik atak yaşarsanız, o veya benzeri bir duruma yaklaştığınızda bu kaygının geri döneceği korkusunu kapılmanız doğaldır. Başka bir deyişle, geçmiş deneyimler sizi panik yaşadığınız durumlara ve yerlere yaklaşmamanız için uyarır. İkincisi, daha otomatik, başka “şartlanma” mekanizmaları işliyor olabilir.
Yaşamda stresli olaylar, hemen herkesin başına gelir ve bunlar kendi başlarına panik atağa yol açmazlar. Genellikle panik atağı tetikleyen, stresle birlikte fiziksel ve/veya psikolojik açıdan hassas olmak gibi birtakım faktörlerin birleşimidir.
Agorafobi insanların hayatını nasıl etkiler?
Panik atak ve agorafobi, bunlardan muzdarip olan insanların hayatını ciddi şekilde etkileyebilir. Şiddetli kaygı ve kendini sakınma, iş ve okul hayatını, aile ilişkilerini ve sosyal hayatı engeller. Panik atağın tekrar edeceği korkusu, kişinin aşırı ihtiyatlı olmasına ve sosyal yaşamını kısıtlamasına yol açar. Panik ataktan ve agorafobiden muzdarip kişilerin sıklıkla depresyona girmesi hiç de garip değildir.
Agorafobi Tedavi yöntemleri nelerdir?
Agorafobi tedavi seçenekleri kişiden kişiye değişmekle birlikte, psikoterapi, ilaç tedavisi, maruz bırakma ve gevşeme teknikleri gibi yöntemler sıklıkla birlikte kullanılır.
Psikoterapi
Psikoterapi, bireylerin duygusal ve zihinsel sağlıklarını iyileştirmek için uzman bir terapist ile yaptıkları konuşma bazlı bir tedavi yöntemidir. Bu görüşmeler hastaya korkuları ve korkularını tetikleyebilecek sorunlar hakkında konuşma fırsatı verir. Genellikle maksimum fayda elde edebilmek adına psikoterapi ile ilaç tedavisi birlikte uygulanır. Bu yöntem kişinin agorafobi ile ilişkili çarpık duygu ve görüşlerini anlamasına ve sağlıklı düşüncelerle değiştirmesine yardımcı olabilir.
Maruziyet Terapisi
Maruz kalma terapisi, bireyin yaşadığı korkular ile yüzleşip üstesinden gelmesine yardımcı olabilir. Bu uygulama, kişinin korktuğu durumlarla yavaşça yüzleşmesini sağlayarak yapılır.
İlaç Tedavisi
Tedavide sıklıkla antidepresanlar ve antianksiyete ilaçları kullanılır. İlaç tedavisine başlamadan önce, bu ilaçların yan etkileri hakkında bilgi sahibi olunmalıdır:
- Mide bulantısı
- Yorgunluk hissi
- İştah ve kilo değişiklikleri
- Uyku problemleri
- İshal ya da kabızlık
- Terleme
- Baş ağrısı ve dönmesi
- Yetişkinlerde cinsel istekte azalma ya da cinsel işlev bozukluğu
Gevşeme Teknikleri
Nefes egzersizleri ve gevşeme teknikleri, agorafobi için tam bir tedavi sağlamasa da stres seviyesini düşürerek günlük kaygıyı azaltmaya yardımcı olur. Yoga, meditasyon ve derin nefes alma teknikleri bu yöntemler arasındadır. Ayrıca, kepekli tahıllar, mevsim sebzeleri ve protein açısından zengin besinler tüketmek bu süreçte yardımcı olabilir.
Konuşmalıyız.com: Online Psikolog ve Danışmanlık Hizmetleri
Konuşmalıyız.com platformu olarak online psikolog, diyetisyen ve danışmanlık hizmetleri sunuyoruz. Yazılı, sesli ve görüntülü görüşme seçenekleriyle Türkiye’nin her yerinden ya da yurt dışından uzmanlarımızla kolayca iletişime geçebilir, birebir terapi ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Hem ruh hem de beden sağlığınız için profesyonel çözümler sunan platformumuz, her an online uzman desteği ile anksiyete gibi zorluklarla başa çıkmanıza yardımcı olur.
AGORAFOBİ HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR
Agorafobi nedir?
Agorafobi; açık alanlardan, kalabalık ortamlardan veya kişinin kendini güvenli hissetmediği yerlerde olmaktan korktuğu bir anksiyete bozukluğudur.
Agorafobinin nedeni nedir?
Agorafobinin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik faktörler, çevresel etkiler, geçmiş travmatik deneyimler ve biyolojik değişiklikler bu bozukluğun gelişimine neden olabilir. Bazı insanlarda agorafobi, panik bozukluğu ile birlikte gelişebilir.
Kimler agorafobi geliştirme riski taşır?
Agorafobi her yaşta kişiyi etkileyebilir ama genellikle erken yetişkinlik döneminde başlar. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Panik atak geçirenler, yüksek stresli hayat yaşayanlar ve ailede anksiyete bozukluğu olanlar daha yüksek risk altındadır.
Agorafobi ile panik bozukluğu aynı şey mi?
Hayır ancak bu iki bozukluk birbiriyle ilişkilidir. Panik bozukluk, kişinin ani ve yoğun korku atakları yaşadığı bir durumdur. Agorafobi olan kişiler, bu panik atakların tekrar edeceğinden korkarak açık alanlardan ve kalabalıklardan kaçınabilirler. Agorafobi, her zaman panik bozukluğu ile birlikte görülmek zorunda değildir.
Agorafobi için hangi ilaçlar kullanılır?
Agorafobi tedavisinde sıklıkla antidepresanlar (özellikle SSRI ve SNRI’lar) ve antianksiyete ilaçları (benzodiazepinler gibi) kullanılır. Fakat bireyin mutlaka doktoruna danışıp, bu ilaçların yan etkileri hakkında bilgi edinmesi gerekir. İlaç tedavisi genellikle psikoterapi ile birlikte daha etkilidir.
